Wat is stress?

Weet je eigenlijk wel wat er met je gebeurt als je stress hebt? Je wordt gekaapt door het emotionele deel van je brein. Alsof je nog maar 1 van de besturingssystemen van je vliegtuig mag gebruiken. Weg logische besturingssysteem. Je emoties nemen over. En er komen allemaal nieuwe lichamelijke sensaties bij: je hartslag is hoger, er gaat meer bloed naar je organen en brein, hormonen gieren door je lichaam. Dit is ‘wat is stress’ in het kort, maar we vertellen je uitgebreid wat stress is. Begrijpen wat stress is, is al een groot deel van de oplossing.  

Stress voelt alsof je nog harder moet gaan rennen maar wij raden aan om even te gaan zitten en stil te staan. Laat de ergste storm passeren en cool down. De situatie is veel minder erg dan je stresshormonen je doen laten geloven. (tenzij je achtervolgt wordt door een kwaadwillend persoon, want dan: dank je “cortisol boost” later en ren!)

Stress kom je hoe dan ook tegen in je leven, en langdurige stress is schadelijk, dus je kunt er maar beter vanaf nu effectief mee leren omgaan. Bovendien leiden je “omgaan-met-stress”-vaardigheden op heel veel andere vlakken in je leven tot grote verbeteringen.

Eerst stress begrijpen en dan pas mee omgaan

Veel (negatieve) stress ervaren verziekt veel dingen, zonde en niet nodig. Wij geven je in het artikel Stress Verminderen de beste tips: om om te gaan met acute stress, maar ook voor een slimme basishouding voor een leven met vooral prettige spanning en ontspanning. Daarvoor is het goed nodig om te begrijpen wat stress precies is. En dat leggen we je hier op een heldere en simpele wijze uit. 

Stress begrijpen - wat is stress?

Stress is een lichamelijke reactie op externe prikkels. De situatie of de omgeving wordt op een bepaalde manier uitdagend gevonden. En de lichamelijke reactie; stress, is het gevolg. 

Het betekent dat je lichaam zich klaarmaakt voor wat komen gaat. Er doet zich tenslotte een uitdaging voor; er is druk vanuit de omgeving. Ga je voor “fight or flight”. Voor beide moet je aardig wat energie kunnen samenbundelen vanuit het niets.     

Meestal als we en mensen het over stress hebben, bedoelen we negatieve stress. We ervaren het niet als aangenaam of nuttig meer. Maar hebben last van de sensaties en voelen dat we rust willen. Chronische stress is de ergste categorie van stress, en is absoluut onwenselijk. Voor hoe je je voelt voor een langere periode en vanwege de negatieve impact op je gezondheid. 

Is stress (on)gewenst? 

Stress is in principe neutraal. Het woord kan ook naar positieve stress verwijzen. In de neutrale vorm is stress een vorm van ‘spanning’. 

Het is bijvoorbeeld de opwinding en adrenaline die we voelen voor een gave gebeurtenis. Een sportwedstrijd, een reis waar je al lang naar uitkijkt, een fantastisch feest. De meesten zullen hiervan genieten, zeker in een cultuur waarin we high intensity emoties omarmen. Maar zouden we het ook stress noemen? “Ik heb stress”. Waarschijnlijk niet. Maar het is het wel. 

De meeste mensen, als ze het over stress hebben, hebben het over stress die ze als negatief ervaren (lees hier wat mede bepaalt of je je stress negatief of positief ervaart ). En over stress waar ze liever vanaf willen. 

Wat is chronische stress?  

Er is een type stress dat altijd ongewenst is. Ook al ervaar je het misschien als positief. En dat is langdurige stress, ook wel chronische stress. De stress-stand van het lichaam houdt lange tijd aan en dat leidt tot lichamelijk schade. Voor een gezonde balans is na stress altijd ontspanning nodig. 

Stress is een lichamelijke reactie

Terug naar de vraag, ‘wat is stress’. Stress is een fysieke respons. Bij de lichamelijke reactie stress komen er oa dosissen van cortisol en adrenaline vrij in je lichaam. De lichamelijke reactie maakt snel handelen mogelijk maar gaat tegelijkertijd ten koste van weldoordacht handelen. Je zintuigfuncties zijn tijdens stress ook scherper en je geheugen over de gebeurtenissen die tot de stress geleid hebben, is beter.  

Een reactie op een gepercipieerde druk

Zet twee verschillende personen in dezelfde situatie en de ene persoon zal (negatieve) stress ervaren en de ander helemaal niet. Het gaat bij stress dus niet zozeer om de feitelijke gebeurtenis, maar om de perceptie ervan. Is er / ervaar je een bedreiging, uitdaging, zet je je schrap voor iets?  

De ene persoon ondervindt bijvoorbeeld veel stress van een hond die naar de deur komt bij binnenkomst. De ander ziet een schattige hond die hem blij maakt. Hoe jij denkt over de situatie die je tegenkomt beïnvloedt dus de mate van jouw stress.

Definitie van stress 

Er zijn verschillende definities over stress en wat het is. Maar de in de kern komen ze overeen. 

Wat is stress? Wat is de definitie van stress? Heel eenvoudig kunnen we over stress zeggen: 

iets in de omgeving veroorzaakt een lichamelijke reactie waarbij lichamelijke processen op gang komen via het zenuwstelsel en het brein (de zogenaamde overlevingsmodus) en hormonen worden vrijgegeven die snelle actie mogelijk maken 

Dat iets in de omgeving is een externe prikkel; een stressor. 

En die stressor kan vanalles zijn! Natuurlijk zijn er wel overeenkomsten in stressoren. En worden er ook wel situaties erkend die voor iedereen stressvol zijn. Hard geluid is er daar bijvoorbeeld een van.

Symptomen van stress

 Stress is dus een fysieke reactie. Als je goed oplet kun je aan bepaalde stress symptomen herkennen dat je stress hebt. Bij iedereen uit stress zich net anders, maar er zijn grote overeenkomsten. 

Dit zijn stresssymptomen waar op google op gezocht wordt: 

• hartkloppingen stress (1900 keer per maand)
• diarree door stress (1300 keer per maand)
• stress hoofdpijn (1300 keer)
• innerlijke stress symptomen (880)
• benauwdheid stress (590)
• hartritmestoornissen stress (720)
• buikpijn door stress (880)
• keelpijn door stress (590)
• constante spanning in lichaam (590)
• hoofdpijn door stress (720)
• maagklachten stress (590)
• paniekaanval stress symptomen (590)
• stress darmen symptomen (590)
• opgeblazen buik stress (590)
• spierpijn door stress (390)
• overgeven door stress (320)
• vergeetachtigheid stress (210)
• moe door stress (210)
• misselijkheid door stress (170)
• duizeligheid oorzaken stress (170)
• nekpijn door stress (170)
• kortademig door stress (140)
• lage rugpijn emotionele stress (110)

Het symptoom ‘hartkloppingen door stress’ wordt in vele variaties het allermeest opgezocht, door mensen die blijkbaar stress ervaren. 

Spanning in de nek, kaak en schouders, een opgejaagd gevoel; en een snelle en hoge ademhaling zijn ook veel voorkomende stressymptomen. En wie weet ervaar jij wel symptomen die niet in dit lijstje voorkomen, heel goed mogelijk! 

Je staat dus absoluut niet alleen. Herken je eerste stressymptomen, en herken zo in een vroeg stadium dat je stress hebt. 

Dan ben je er vroeg bij om te werken aan je stress verminderen (dit zijn de allerbeste tips die we voor je hebben). 

Het nut van stress - voordelen en risico’s 

Stress zorgt voor actie en focus 

Stress is niet perse verkeerd. Sterker nog: stress ligt aan de basis van vele grootse en impactvolle gebeurtenissen en prestaties. De stress-reactie in je lichaam maakt veel mogelijk. Het helpt je focussen op een taak en geeft extra energie. Ook helpt het als je zelf positief staat tegenover dat gevoel van verhoogde focus. Dan kun je deze bijzondere ‘lichaams-stand’ optimaal inzetten. 

Zonder stress was de mens niet erg ver gekomen in haar ontwikkeling. En stress helpt jou in uitdagende situaties om net dat beetje extra te geven. 

Stress is nuttig. 

Wel is het belangrijk - en zo ging het vroeger ook na het jagen op een mammoet bijvoorbeeld - dat je na stress rust hebt en vindt. En daar gaat het nogal eens mis bij de moderne mens. Ons lichaam is niet ontworpen om lang achter elkaar stress te hebben. Wanneer je geen rust hebt na stress kan je stress chronische stress worden.  

Negatieve stress of positieve stress?   

Of stress voor jou negatief of positief is, hangt af van verschillende variabelen. En het bestaan van die variabelen betekent dat er veel knoppen zijn waar je op kunt drukken om negatieve stress om te zetten in positieve stress. Dat is goed nieuws! 

Maar één ding is zeker, langdurige stress is altijd schadelijk voor je lichaam, en wordt daarom altijd gedefinieerd als negatieve stress.

Ben je nieuwsgierig naar wat je stressgevoel positief of negatief maakt? En wat de drie soorten van stress zijn die onderscheiden? Hier kun je lezen wat je mogelijkheden zijn om negatieve stress om te zetten in positieve stress, je kunt een kleine test doen om de mate van negativiteit of positiviteit van je stress te testen, en we leggen uit wat het verschil is tussen positieve stress en negatieve stress. Wist je btw dat er twee specifieke woorden zijn om negatieve stress en positieve stress aan te duiden? 

Chronische stress  

Wanneer het lichaam lange tijd in stress-stand staat en je geen ontspanning vindt, spreken we over chronische stress. Het lichaam heeft tussen periodes van stress tijd nodig om te herstellen en bronnen aan te vullen. Als het hiervoor te weinig de kans krijgt raak je op verschillende vlakken uitgeput. Chronische stress is schadelijk voor de gezondheid.  

Wees dus gewaarschuwd als je te vaak en te lang stress ervaart in je leven. 

Gelukkig is er veel te doen om dit te verbeteren. We geven in dit artikel vele inzichten om op een gezonde en effectieve manier met stress om te gaan in je leven. Want stress hoort er nu eenmaal bij! En kent gelukkig ook veel voordelen.

Stress is heel subjectief en niet absoluut

Draaglast versus draagkracht 

Wat is stress? > nog een verhelderende manier om tegen stress aan te kijken. 

Stress is een zeer interessant verschijnsel. Omdat het zo hoogst persoonlijk is. 

Wat stress is kan uitgedrukt worden in een formule. 

Aan de ene kant is er jouw draagkracht: in welke mate je capabel bent om stress te voorkomen en er mee om te gaan. (Wat je mogelijkheden zijn om stress te voorkomen en ermee om te gaan, gaan we later nog uitgebreider op in met allerhande effectieve tips voor een hogere stressbestendigheid) 

Aan de andere kant hebben we de draaglast. De draaglast gaat over de spanning die ontstaat door eisen, verwachtingen en prikkels die uit je omgeving komen. 

Draagkracht gaat dus over intern. Draaglast over extern.

Maar….. 

Ook hier zien we weer dat jouw perceptie en relativiteit een hele grote rol spelen. Dat gaat bij de definitie van draaglast over het stukje in de zin “de spanning die ontstaat”. Welke spanning ontstaat als gevolg van welke externe omstandigheden, is hoogst persoonlijk. De een heeft geen last van een automobilist in het verkeer die naar je schreeuwt, de ander wel.

 En het is ook een onderdeel waar je aan kunt werken; waar ruimte is voor persoonlijke groei. 

Zo kan het zijn dat een bepaalde opmerking van een persoon 5 jaar geleden negatieve spanning bij je creëerde, maar dat zoiets je nu neutraal laat. Als gevolg van de persoonlijke groei die jij als persoon hebt doorgemaakt. 

Daar zitten dus je kansen voor minder vervelende stress, voor persoonlijke groei, en een gezonder en positiever leven.

De formule voor stress  

Wat stress is, kunnen we ook uitdrukken in een simpele formule. Met aan de ene kant de externe druk en aan de andere kant jouw kracht. 

In de moderne tijd waarin we leven (zonder dagelijkse ontmoetingen met tijgers) gaat stress meestal over de inschatting van de persoon of hij aankan (draagkracht) wat er van hem gevraagd wordt (last). En dus een bedreiging vormt voor zijn of haar welzijn. Die inschatting bepaalt dus de uitkomst: wel of geen (erge) stress.    

De ‘moderne tijd’ zet ik hier dus af tegen hoe het vele jaren geleden ging. Toen kreeg je een tijger achter je aan. Dat is een heel ander soort situatie die stress in het lichaam oproept dan de gemiddelde situatie anno nu die stress oproept. Een tijger achter je aan is moeilijk te vergelijken met stress op het kantoor. Hoewel het daar ook stikt van de tijgers 😉 

Terug naar wat stress is in een eenvoudige formule. Die kun je als volgt weergeven: 

Stress = draagkracht - draaglast 

- draaglast: wat wordt van je gevraagd (wat is je perceptie van wat van je wordt gevraagd)

- draagkracht: wat kan je aan (wat is je inschatting van wat je aankan)

Zolang jouw draagkracht groter is dan jouw draaglast is alles in orde. Als jouw kracht om met stress om te gaan groter is dan wat er op je afkomt, dan bevind je je in een comfortabele positie. Er is een probleem als de draaglast groter wordt dan je draagkracht.

Stress triggers  

Bij de ‘wat is stress’ vraag is het essentieel te kijken naar hetgeen wat de stress triggert. Er is voor stress altijd een trigger. Een gebeurtenis, omstandigheid of zelfs gedachte die het stress-systeem in je lichaam activeert. Stress triggers zijn heel breed uiteenlopend.

Het kan een bepaalde taak zijn. Lawaai zijn. Een gedachte die stress veroorzaakt. Een druk programma. Een vluchtig gemaakte opmerking. Stress door je eigen verwachtingen of verwachtingen aan jou die je in iemand anders denkt te zien. Stress doordat je jezelf niet als heel capabel ziet.   

Wat een stress trigger is, hangt af van jou - jouw bril bepaalt. De trigger voor stress zelf is neutraal, jouw reactie, dus jouw perceptie van de trigger, bepaalt of je stress ervaart. Wat voor jou een trigger is, is voor iemand anders misschien niet eens zichtbaar. 

• Stress triggers worden in de volgende categorieën ingedeeld: 
• crisis en catastrophe, zoals een natuurramp
• major life events, zoals trouwen, overlijden, geboorte, verhuizen, voor het eerst naar college gaan etc.
• daily hassles, zoals files, beslissingen maken, ontmoetingen met vervelende personen
• ambient stressors, zoals vervuiling, geluid, drukte en verkeer

Nieuw onderzoek laat zien dat er altijd een van de volgende triggers aan de basis liggen van een stress-reactie: 

• de situatie is nieuw
• de situatie is onverwacht of onvoorspelbaar
• je ego wordt bedreigd of aangetast op een of andere manier
• een gevoel van controle-verlies

Op deze website kun je aan de hand van een leuke test ontdekken voor welke van bovenstaande 4 stress-factoren je het meest gevoelig bent. 

Universele stress triggers  

Ondanks dat wat stress veroorzaakt sterk afhangt van de interne beleving van een persoon, zijn er toch universele stress triggers te onderscheiden. Dit zijn type triggers die bij de meeste mensen in meer of mindere mate tot stress leiden. Denk aan aanhouden en indringend lawaai, dood van een geliefde of een natuurramp. 

Stress FAQ's - 'wat is stress' in 9 vragen 

Wat is de definitie van stress?

"In medicine, the body's response to physical, mental, or emotional pressure. Stress causes chemical changes in the body that can raise blood pressure, heart rate, and blood sugar levels. It may also lead to feelings of frustration, anxiety, anger, or depression." Dit is de bron van deze stress definitie.

En de vertaling: In de geneeskunde, de reactie van het lichaam op fysieke, mentale, of emotionele druk. Stress veroorzaakt chemische veranderingen in het lichaam die de bloeddruk, de hartslag en de bloedsuikerspiegel kunnen verhogen. Het kan ook leiden tot gevoelens van frustratie, angst, woede, of depressie. 

Hoort stress erbij?

Stress hoort er in meer of mindere mate bij. Een stressvrij leven bestaat niet, en is zelfs ook niet wenselijk. Een compleet stressvrij leven is niet iets dat je na hoeft te streven. Dankzij stress ben jij klaar om met uitdagingen om te gaan. Te veel stress is echter niet goed en vaak onprettig. En chronische stress is altijd schadelijk voor de gezondheid. 

Wanneer is stress ongezond?

Stress is ongezond als het gedurende een langere tijd aanhoudt, en je lichaam niet meer tot rust komt tussen periodes van stress in. Stress is ook ongezond als het voor een wat langere tijd leidt tot slecht slapen, slecht eten en ongezonde gewoontes. 

Hoe weet ik dat ik te veel stress heb?

Je hebt te veel stress als je stress te lang en te hevig aanhoudt. Dit kun je bijvoorbeeld merken aan dat je slechter slaapt, slecht eet (te weinig of juist veel) of andere stress-symptomen hebt. Tussen de stress door is het belangrijk periodes te hebben met: een rustige en diepe ademhaling, weinig spanning in je lichaam (ontspanning), een hartslag in ruststand. Na een tijd van stress is het zeer belangrijk te ontspannen en je lichaam tot rust te brengen. Ik zeg vaak tegen Jandaan: “de vraag stellen is ‘m beantwoorden”. 

Waarom heb ik zoveel stress?

Daar zijn heel veel verschillende antwoorden op mogelijk. Het antwoord op deze vraag hangt compleet af van jouw specifieke geval. En dat ken ik niet. Toch zal ik een hele reeks van mogelijk antwoorden op deze vraag noemen. En wie weet herken jij er een of meerdere antwoorden in die aansluiten op jouw geval. Waarom heb ik zoveel stress? Deze brainstorm van mogelijke redenen kan je een duwtje in de rug geven om meer over jouw stresspatroon te ontdekken. 

- Omdat elk lichaam nu eenmaal net anders reageert op externe druk en een andere stressreactie kent - Omdat er een of meerdere levensgebeurtenissen gaande zijn zoals sterven, verhuizen, afscheid namen, geboorte etc. - Omdat er veel geluidsvervuiling of luchtvervuiling is. - Omdat ik probeer alles of veel te controleren. - Omdat er vanuit jouw perceptie veel spanning, uitdaging of bedreiging is - Omdat ik een perfectionist ben en de lat hoog leg - Omdat ik de werkelijkheid niet onder ogen zie en niet accepteer en niet meebeweeg - Omdat er veel nieuwe dingen spelen - Omdat ik bang ben voor het oordeel van anderen - Omdat er veel onvoorspelbaarheid is - Omdat mijn ego / mijn trots (vaak) geraakt wordt - Omdat ik zelfwaardering en zelfwaarde buiten mijzelf leg - Omdat ik te weinig ‘nee’ zeg - Omdat ik het gevoel van stress slecht verdraag en er negatief over denk - Omdat ik bang ben voor dingen die eventueel komen maar er nog helemaal niet zijn - Omdat ik veel oordeel. - Omdat ik rondloop met veel verwachtingen

Waarom voelt stress zo vervelend?

Als jij stress als iets negatiefs labelt voelt het veel vervelender dan wanneer je het verwelkomt als een positief verschijnsel. Experimenteer daar maar eens mee. Verder, je emotionele besturingssysteem regeert, en je rationele kant, staat op een laag pitje. Dat voelt wiebeliger dan je gewend bent. Je lichaam staat in de actie-stand en heeft een sterke focus, en het kan zijn dat je dat als vervelend vaart. Probeer de sensaties los van elkaar te waarnemen zonder oordeel. Grote kans dat het minder vervelend zal voelen. Wanneer je de lichamelijke stress-reactie verwelkomt als een modus die je ondersteunt in je prestatie, voelt het misschien ook minder vervelend.  

Kan ik iets doen aan stress?

Ja absoluut! Je kunt heel veel doen aan stress. Er zijn heel veel verschillende invalshoeken waaruit je - tegelijkertijd - aan je stress kunt werken. Lees dit artikel over Stress Verminderen voor vele nuttige tips. Zowel tips die je accuut in kunt zetten bij acute stress. Maar ook tips om een leven lang slim om te gaan met stress in je leven. 

Wat kan ik doen tegen stress?

Nummer 1 is altijd: adem. Adem diep in en uit. En nog drie keer. Besef wat er gebeurt. Onderzoek waar je stress vandaan komt. Verzet je niet tegen de sensaties, en ook niet tegen wat gebeurt. Meditatie en bepaalde fysieke oefeningen helpen goed bij stress. En zo kan ik nog wel even doorgaan. Lees deze onze uitgebreide Blog Stress Verminderen voor veel nuttige tips tegen stress en voor goed stress management.

Helpen vitamines en supplementen tegen stress?

Er zijn vitamines en supplementen die helpen tegen stress. Vitamine b5, magnesium en ashwaganda zijn supplementen die tegen stress helpen, en dat is ook aangetoond in onderzoek.

Gebruikte bronnen voor 'wat is stress'